Als vrouw weten we allemaal dat we een keer in de maand ongesteld worden. Maar weten we ook precies hoe de menstruatiecyclus verloopt? Dit is vooral handig om te weten als je niet aan de anticonceptie zit of als je zwanger wilt. Ook is het handig te weten om de veranderingen in je emoties en lichaam te begrijpen. Laten we samen eens kijken hoe de 4 fases van je menstruatiecyclus verlopen! But first things first.

Wat is de menstruatiecyclus?

Laten we in ieder geval bij het begin beginnen! Je menstruatiecyclus begint op de dag dat je ongesteld wordt en duurt vanaf dat moment tussen de 21 en 35 dagen, met een gemiddelde van 28 dagen dus. Hij eindigt één dag voor je opnieuw menstrueert en het is volkomen normaal als je cyclus onregelmatig is. Halverwege de cyclus komt er een eitje vrij uit een van de twee eierstokken en verdikt de wand van de baarmoeder. Als het eitje bevrucht wordt, rolt het via een eileider naar de baarmoederholte waarna het zich dan kan innestelen in het verdikte baarmoederslijmvlies. En zo ontstaat een zwangerschap. Wanneer de eicel onbevrucht blijft, verdwijnt die verdikking en wordt het bloed en slijmvlies van de baarmoederwand afgevoerd langs de vagina. Dit is je menstruatiecyclus of menstruele cyclus. 

De volledige cyclus herhaalt zich door je hele vruchtbare periode, dus vanaf je eerste menstruatie totdat je in de overgang gaat, ook wel menopauze genoemd.

Als je hormonale anticonceptie gebruikt, dan heb je geen eisprong en menstruatiecyclus. Het bloed dat je elke maand verliest is dus eigenlijk een kunstmatige menstruatie. Voorbeelden van hormonale anticonceptie zijn: de pil, hormoonspiraaltje, nuvaring en hormonaal implantaat.

Laten we nu eens wat dieper ingaan op de details en verschillende fasen van je menstruatiecyclus. 

De 4 fases van de menstruatiecyclus

Fase 1: De menstruatie (dag 1-6)

Zoals eerder genoemd, begint je cyclus op de dag dat je ongesteld wordt en daarom heet deze eerste fase, de menstruatiefase. In dit geval is er dus geen sperma in contact gekomen met je eicel en heeft er dus geen bevruchting plaatsgevonden. Je oestrogeenspiegel is op dit moment laag en je voelt je daarom minder energiek dan normaal. Ook kan het zijn dat je je tijdens deze periode minder goed kan concentreren en je je meer naar binnen gekeerd voelt dan normaal. Wist je dat dit er dus ook voor zorgt dat je trek krijgt in zoetigheid? De daling van de niveaus van de hormonen oestrogeen en progesteron zorgen ervoor dat je lichaam het verdikte baarmoederslijmvlies en onbevruchte eicel via de vagina als menstruatiebloed wordt afgescheiden. Je menstrueert, dit duurt meestal ongeveer 4-7 dagen. Gedurende de eerste paar dagen kan je ook last hebben van menstruatiepijn en ben je misschien een beetje chagrijnig. Dit wordt meestal veroorzaakt door het aanspannen van de baarmoeder om het baarmoederslijmvlies los te laten. Ook kan het zijn dat je tijdens de eerste twee dagen van je menstruatie heviger bloed verliest. Terwijl de dagen voorbij gaan en je hormoonspiegels weer stijgen, zal je je weer energieker en vrolijker voelen! 

Tip voor de menstruele fase:

Hoewel menstruatiekrampen volkomen normaal zijn, is het natuurlijk niet fijn. Lichaamsbeweging en jaja, masturberen (krijgen van orgasme) kan helpen de pijn te verminderen. Ook zijn er speciale pijnstillers zoals Aleve Feminax die aanzienlijk de pijn en ongemak verminderen. Verder kan het lekker zijn om lekker een warm bad te nemen of een warme kruik op de buik te plaatsen. Wees tijdens deze dagen een beetje extra lief voor jezelf. Als je je sugar cravings niet kan weerstaan, eet dan het liefst pure chocolade. In cacao zit namelijk magnesium en dat kan de kramp verminderen en de aanmaak van serotonine stimuleren. Yup, dat ene stofje waar je vrolijk van wordt. 

Fase 2: Folliculaire fase - De eicel rijpt (dag 7-13)

Hehe, je ongesteldheid is tot een einde gekomen en je voelt je weer energieker en creatiever. Ook is er weer een nieuwe fase aangebroken, de folliculaire fase. Dit is de fase waarin zich een nieuwe eicel ontwikkelt. Eigenlijk overlappen fase 1 en 2 zich een beetje omdat dit al begint tijdens je menstruatie en duurt tot de eisprong.
Tijdens deze fase produceert je hersenen een hormoon genaamd FSH (follikelstimulerend hormoon) en geeft het de eierstokken een signaal om een eicel voor te bereiden op de eisprong.  Ook wordt door de toename van oestrogeen het baarmoederslijmvlies (endometrium slijmvlies) weer dikker.
Hoe lang een eicel nodig heeft om te rijpen, varieert bij de meeste volwassenen tussen de 21 en 35 dagen. De folliculaire fase duurt ongeveer 14 dagen, afhankelijk van je cyclus. Ook kan je in deze fase merken dat je libido toeneemt en je meer zin krijgt in seks.

Tips voor tijdens de folliculaire fase:

Nu je weer energieker en scherper bent is dit hét moment om nieuwe uitdagingen aan te gaan en sociaal te doen. Nu de niveaus van je hormonen weer stijgen en je je lekker in je lichaam voelt, is het de perfecte tijd voor een date of een hete vrijpartij. Door in deze fase lichte voeding te nemen, krijg je nog meer energie! 

Fase 3: De ovulatie fase (dag 14-21)

Je raadt het misschien al aan de naam, maar in deze fase vindt de ovulatie - eisprong plaats. Tijdens deze fase komt de rijpe eicel los van de eierstok en ben je het meest vruchtbaar.

De ovulatie wordt veroorzaakt door stijgende oestrogeenspiegels, die de hersenen stimuleren om een ander hormoon te produceren, LH (luteïniserend hormoon). Terwijl de hoeveelheid LH toeneemt, wordt de eisprong geactiveerd en begint de eicel aan zijn reis door de eierstokken naar de baarmoeder. Zoals eerder genoemd ben je tijdens deze fase het meest vruchtbaar en heb je de grootste kans om zwanger te worden wanneer je seks hebt zonder anticonceptie. De eisprong duurt 1 tot 2 dagen en vindt gemiddeld plaats rond de 14e dag van de cyclus. 

Aan het eind van deze fase kan je misschien merken dat je een dikke witte afscheiding produceert en je merkt dat je heel meer zin in seks hebt. De verhoogde zin is de manier waarop je lichaam je vertelt dat het nu een goed moment is om een baby te maken.

Echter, na je ovulatie als je eierstokken een eitje loslaat en niet bevrucht wordt, zullen je hormonen veranderen en kan je plotseling ineens sterke emoties hebben. Je voelt je energie weer inzakken en ook je huid kan wat onrustiger worden met pukkeltjes. Je kan deze fase dus als een rollercoaster ervaren doordat je verschillende emoties ervaart door de periode heen. 

Tips voor tijdens de ovulatie fase:

Aan het begin van de fase waarin je je nog sexy en speels voelt is het een goede tijd om te netwerken, om met vrienden uit te gaan of om op dates te gaan. Dit is namelijk het moment waarop je je best voelt. Ook is dit het perfecte moment om met je liefje te seksen als jullie aan het proberen zijn om zwanger te raken. Dit kan dus juist ook het moment zijn om extra voorzichtig te zijn als je dus niet zwanger wilt worden. Aan het eind van deze fase zal je je emotioneler en vermoeider voelen. Je zal weer wat rustiger worden en meer naar binnen keren. Zorg dat je gezond eet, bij voorkeur wat minder koolhydraten en meer vezels. Wel kun je in deze fase lekker pittig sporten. Als laatste is het belangrijk om je huid wat extra liefde en verzorging te geven. 

Fase 4: De luteale fase (dag 22-29)

In deze laatste fase maakt de baarmoeder zich klaar om een eventueel bevruchte eicel in te nestelen door extra slijmvlies aan te maken. Dit is de fase vanaf je eisprong tot aan je menstruatie.

Tijdens de ovulatie verandert de follikel in het corpeus luteum en begint dan zowel progesteron als oestrogeen af te geven. Bij een bevruchting zorgen deze hormonen voor het ondersteunen van een vroege zwangerschap maar als de eicel niet bevrucht wordt breekt het corpeus luteum af en zorgt de daling van het progesteron ervoor dat het baarmoederslijmvlies loslaat en de menstruatie tot stilstand komt. 

Je kunt tijdens deze fase enkele emotionele en fysieke veranderingen opmerken. Zo kun je je een beetje opgeblazen en misselijk voelen. Je borsten kunnen groter worden en pijn gaan doen. Ook kunnen je emoties alle kanten op gaan en kan je sneller geprikkeld raken. Deze symptomen komen vaak voor en staan bekend als PMS (premenstrueel syndroom). Bovendien wordt ook je libido wat lager. 

Tips voor tijdens de luteale fase:

Omdat in deze periode je energie zakt en je sneller geïrriteerd wordt, is het normaal om meer behoefte te hebben om alleen te zijn en wat tijd voor jezelf te nemen. Je lichaam heeft in deze fase meer behoefte aan vitamine B, magnesium en calcium. Laat het intensief sporten maar weer even zitten en ga voor een lichtere workout. Ook kan het geen kwaad om je huid weer wat extra liefde te geven aangezien deze nu extra gevoelig is voor pukkeltjes. 

Na de luteale fase en met het begin van je nieuwe menstruatie, begint je hele cyclus weer opnieuw. Het proces van de menstruatiecyclus wordt ongeveer 450 keer in je leven herhaald en een vrouw is gemiddeld 6,25 jaar ongesteld tijdens haar leven (ja, echt).

Waarom is het handig om je menstruatiecyclus te begrijpen?

Weten in welke fase van je menstruatiecyclus je zit kan je helpen om meer begrip te krijgen waarom je je lichamelijk of geestelijk zo voelt. Ook kun je gaan leven volgens de seizoenen van je cyclus en alle vaardigheden die je bij elke periode hoort te benutten. In elke fase van je cyclus voeren namelijk andere hormonen de boventoon waardoor jij je steeds anders voelt. Zoals je waarschijnlijk zelf wel eens merkt, kunnen alle hormoonschommelingen die daarbij horen je lichaam behoorlijk op zijn kop zetten.

Wanneer in je cyclus ben je dus vruchtbaar?

De rijpe eicel kan tot 24 uur na de eisprong bevrucht worden door een zaadcel. Een vrouw is dus vruchtbaar vanaf de eisprong tot 24 uur later. Maar! Zaadcellen kunnen tot vijf dagen overleven in je lichaam. Je kan dus zwanger worden als je seks had een paar dagen vóór je eisprong. Per cyclus is de vrouw dus zo’n 2 à 3 dagen voor de eisprong tot 24 uur erna vruchtbaar. Als je zwanger wilt worden kun je dus het best een paar keer vrijen net voordat je ovuleert. Dit moment herken je soms aan symptomen zoals: vollere borsten, ovulatiepijn, een hogere lichaamstemperatuur en een hoog libido! 

Wil je niet zwanger worden?

Als je niet zwanger wilt worden, moet je dus op de dag van de eisprong en de dagen ervoor een vorm van anticonceptie gebruiken of niet vrijen! 

Menstruatie cyclus berekenen:

Als je geen anticonceptie gebruikt of zwanger wilt worden is het handig om je cyclus te weten. Als je geen anticonceptie gebruikt, weet je zo beter wanneer je weer ongesteld moet worden en wanneer de kans het grootst is om zwanger te kunnen worden.

Het kan daarom handig zijn om je menstruatiecyclus te berekenen door middel van een menstruatiekalender of een speciale tool zoals een menstruatie-app zoals Flo of tools op internet zoals die van Libresse. 

Een voorbeeld om je menstruatie cyclus uit te rekenen: 

Je wordt op 1 juni ongesteld en op 27 juni weer. 1 juni is dus het begin van je menstruatiecyclus en 26 juni de laatste dag. Je cyclus lengte is in dit geval dus 26 dagen. Met deze gegevens kun je ongeveer uitrekenen wanneer je eisprong zal plaatsvinden. De eisprong vindt plaats rond ongeveer de veertiende dag voor je volgende menstruatie. Bij een cyclus van 26 dagen is de eisprong dus ongeveer op dag 12. Deze berekeningen zijn altijd een gemiddelde omdat we het nooit precies kunnen weten.